Reageren op kunst is een kunst op zich

In de wereld van de amateurkunst: op scholen, bij koorpresentaties, eindpresentaties van cursussen, wordt bij optredens enthousiast gejuicht. Het publiek bestaat grotendeels uit familie, vrienden en kennissen. Dat gejuich is fijn, want deelnemers staan daar hun verdomde kwetsbaarheid tentoon te stellen. Het eigen publiek beseft dat, vandaar het gejuich. Bovendien maakt een warm applaus dat deelnemers hun grenzen weer wat meer durven te verleggen. Winst voor de kunst!
In de wereld van de professionele kunst heb je vaak het tegendeel. Mensen zijn superkritisch. Dan is het opeens ‘helemaal’ niks’, of ‘het stelde niks voor’, of nog dodelijker: ‘wel aardig’. Zeker onder kunstenaars zelf.
Ik herken dat, want naar kunst kijken, zeker als het mijn eigen genre betreft, is niet zomaar genieten. Ik heb natuurlijk een bepaalde vakkennis waar ik kwaliteit aan afmeet.
Na een voorstelling kan ik mijn vriendin, ook theatermaker, bij het verlaten van de zaal al iets toesissen als: ‘Wat een dramaturgisch rommeltje. Best leuk gespeeld, maar qua opbouw waardeloos.’
Ben ik dan in de ban van enige afgunst? Ook dat speelt mee…, maar ik ben ook vakmatig scherp. Waar ik enorm van geniet, is om met die vriendin de voorstelling tot op de draad na te bespreken.
Als ik vervolgens een maker spreek, probeer ik respectvol mijn zorgvuldige analyse over te brengen. Ik hoop daar dan ook de kunst mee vooruit te helpen, net als met het gejuich bij een amateurvoorstelling.

Reacties krijgen is als maker dikwijls lastig. Durven mensen te zeggen wat ze ervaren en denken? Reageren op kunst geeft vaak veel ongemak.
Professionele reacties, mits met zorg gebracht, kan ik waarderen. En zuivere oprechtheid heb ik ook nooit een probleem gevonden. Iemand kan recht voor zijn raap zeggen: ‘Ik zie dat je het goed doet, maar het is niet zo mijn ding.’ Dat is dan zo.
Juist halve oprechtheid is erg. De lulligste reactie is: ‘Er zaten leuke dingen in.’ Dan pretendeert iemand het namelijk objectief te kunnen beoordelen. Hoezo??? Die persoon zegt eigenlijk: ‘Het is in zijn geheel nog niet goed.’
Maar als je het ongemak meetelt, zegt deze persoon eigenlijk: ‘Ik weet niet goed wat ik moet zeggen, dus ik zeg ook maar wat.’
Toch verwart dat schijnbaar objectieve oordeel mij, het maakt me boos en bang tegelijk. Dan word ik namelijk geraakt in die verdomde kwetsbaarheid, wat kunst maken nu eenmaal is. Soms vraag ik me dan ook af: waarom doe ik dit eigenlijk?

Ik heb een kaartje bewaard dat mij werd toegestuurd na een voorstelling. Daar staat op: ‘Je weet niet half wat deze avond voor mij heeft betekend.’
Dus voor deze persoon ging de waarde van deze avond, van mijn voorstelling, voorbij de kracht van woorden. Niet dat ik het daarvoor doe, voor positieve reacties, maar weten dat je van betekenis kan zijn, helpt wel om dat rare vak, kunst maken, vol te houden. Je staat daar toch maar in je verdomde kwetsbaarheid…

Blijf vooral juichen.