De koningin van de Amazone

Ze kijkt me aan met de vurigste ogen die ik ooit gezien heb. Losjes houdt ze een paar bladertakken in haar hand en drinkt anderhalve liter water in één teug leeg. Vanaf nu is zij het niet meer die spreekt, zegt ze, en ik begrijp precies wat ze bedoelt. Mijn hart bonkt in mijn keel, mijn ademhaling stokt en de tranen stromen over mijn wangen.
Ga je mee naar de KIVA, had mijn man gevraagd. Ik wist niet wat een KIVA was. Om kort te gaan: het is een ceremoniële ruimte, in dit geval een soort kuil in de grond van zo’n tien meter doorsnee waarin een gebed plaatsvindt door sjamanen van over de hele wereld. Een gathering van vier dagen waar honderden mensen aan bij zouden dragen. Ik had geen zin in honderden mensen, maar mijn intuïtie had mij bij navraag aangekondigd dat ik erheen moest gaan voor één ontmoeting en die ene ontmoeting is zich nu aan het voltrekken.
Ze is het stamhoofd van de Krenak, zegt ze, het eerste vrouwelijke stamhoofd ooit. Kren betekent kruin en nak aarde. Het verhaal gaat dat de Krenak mensen pats met hun kop op de aarde stuiteren als ze geboren worden, zodat ze meteen weten waar ze beland zijn. Ze gebruiken geen geestverruimende middelen, zegt ze. Ze zijn nog maar met zeshonderd en ze wonen midden in het Amazonewoud aan de Doce-rivier. De rivier die vijf jaar geleden over een afstand van zevenhonderd kilometer verontreinigd is door de mijnindustrie. Ik kan mijn oren niet geloven. Ik weet over welke rivier het gaat. Mijn broer, die geoloog is en troep opruimt in de mijnbouw, was daar indertijd aan het werk gezet en het had hem wanhopig gemaakt.
Voor mij staat een vrouwelijke krijger met de kracht van een vulkaan. Ons water is vergiftigd, zegt ze, mijn volk sterft uit en nu ben ik hier om jullie te vertellen dat het er niet om gaat wat je kunt vergaren, maar om wat je straks teruggeeft aan de aarde als je doodgaat. Is iemand van jullie daarmee bezig? Jullie lichaam is van de aarde, je hebt het van haar gekregen en wat geef je straks aan haar terug? Elke gedachte, elke keuze die je maakt is van invloed op de kwaliteit van de cellen in je lichaam. Ofwel je verbetert de aarde met je lichaam, ofwel je vervuilt haar. Wat kies je?
Als ze me aankijkt, lijkt het of tijd en ruimte niet bestaan. Als een mantra gaat er slechts één zin door me heen: ‘On behalf of my ancestors I like to apologise to your ancestors, on behalf of my ancestors I like to apologise to your ancestors.’
Ik kan die zin op dat moment niet verklaren en ook de dikke tranen niet die non-stop over mijn wangen biggelen. Ik voel me niet persoonlijk verantwoordelijk voor al dit leed, maar dit is wat er met mij gebeurt en er is niets in mij dat het wil stoppen.
Schoonmaken, opruimen, uithuilen en sorry zeggen.
Voor mij staat naar mijn idee de koningin van de Amazone, haar rijk staat op instorten, maar ze strijkt met haar bladertakken over het lichaam van een zieke vrouw, alsof ze met haar hand over haar eigen hart strijkt. De takken hebben haar verteld dat deze vrouw ziek is en hulp nodig heeft, zegt ze, en op dat moment weet ik het zeker: er bestaat geen grotere kunst dan levenskunst.