Holy Cow

Donia Surowiec
24 mei 2019
In een kerk in Kuttekoven hangt een koe aan een kruis. Toen kunstenaar Tom Herck voor de eerste keer de leegstaande Roomse kerk in de Belgische provincie Limburg binnenkwam, werd hij overweldigd door de verspilde oude pracht. Hij wilde dit gevoel van verbazing opnieuw creëren voor zijn publiek en noemde het het ‘Holy Cow-effect’.

Semret vraagt me of ik haar nog eens wil uitleggen hoe ze de viool moet vasthouden. Zij is een van de veertig leerlingen die deelnemen aan de muziekweek in het Taalcentrum van Amersfoort. Schoorvoetend legt ze me uit dat ze thuis niet veel kan oefenen, want haar moeder is bang dat de buurvrouw boos wordt. De muren van hun appartement zijn erg dun. Ik sta achter haar, duw haar schouders naar beneden en zeg dat ze eerst diep moet ademhalen. Haar Nederlands is gebrekkig en ik maak het haar niet makkelijk met mijn Vlaams accent. Ze schuift de viool opnieuw onder haar kin, haalt diep adem en zingt dan mee op de tonen van de viool. Ik zou hier met grote woorden kunnen uitleggen hoe belangrijk cultuur is. Cultuur om herinneringen te delen of om je verdriet te verwerken. Ik kijk naar Semret en verbaas me over mijn eigen onwetendheid over hoe het voor haar is om hier, met mij, een Nederlands liedje te zingen en een viool op de schouder te klemmen. Hier zijn geen grote woorden voor nodig. ‘Holy Cow’ volstaat. Semret leert een nieuwe taal en andere expressiemogelijkheden, maar vooral; ze heeft er lol in en is weer even thuis.

Ferre kan geen drie tellen stilzitten, zijn hele lijfje beweegt steeds heen en weer. Er zitten nog acht kinderen in het lokaal, een beetje onwennig, want ze kennen elkaar niet. Het is de eerste keer dat ze op een trombone, een viool, een trompet en een fluit spelen. Ik ga een repetitie leiden op een manier die ik verfoei; alles beschrijven. Ik heb een hekel aan een vloed van woorden. Je zegt enkel het hoognodige, gaat dan repeteren en je verbeelding doet de rest. Maar nu moet ik álles beschrijven. Dit is voor mij onbekend terrein, ik tast in het duister. Mijn muzikanten zijn blind. Weg mimiek, dirigeergebaren en lichaamstaal. Ferre wiebelt op zijn stoeltje. Wat Tom Herck voelde in dat kerkje voel ik nu bij dit blinde jongetje. Holy Cow. Zijn geduld is grenzeloos, zijn luistercapaciteiten feilloos, zijn vertrouwen in mij eindeloos. Ferre begint aan het geluidsparcours dat ik voor hem uitgestippeld heb. In het doolhof/de wirwar van geluiden moet hij mijn stem zoeken. De kinderen spelen zo luid als ze kunnen op hun instrumenten in de hoop dat Ferre toch ergens tegenaan botst of struikelt. Maar dat doet hij niet. Ik vraag me af waar ze het meest plezier aan beleven. In muziek maken of het feit dat ze voor een keer gewoon blind mogen zijn.

We vinden al snel wat van de dingen en gaan voorbij aan de verbazing. De ‘Koe van Kuttekoven’ wilde ons verbazen met het ‘Holy Cow-effect’, maar er werd ruzie gemaakt om een gekruisigde koe die boven een plas melk hing. Het kunstwerk is zelfs meerdere malen vernield. Hebben we bij elke kunstvorm toelichting van de kunstenaar en onszelf nodig? Of kunnen we ons nog simpelweg kinderlijk laten verbazen? Ferre en Semret verbaasden mij, niet vanwege hun muzikale capriolen, maar door het kunstwerk dat ze zelf zijn.

In Belgisch Limburg, waar ik ben opgegroeid, is een koe een alledaags gezicht. Zowel koeien als kerken zijn behoorlijk indrukwekkende verschijningen. Ik sta voor de koe aan het kruis en wacht. Misschien moeten we wat meer uitstellen wat we vinden, om overweldigd te kunnen worden.

(Tom Herck ‘Holy Cow’)
Donia Surowiec
Donia Surowiec is dirigent en arrangeur.



Meer over Donia Surowiec?
Kijk op:
https://www.doniasurowiec.be/

eerlijk DELEN

24 mei 2019