Echte Fans

Onlangs kwam naar buiten dat meer dan anderhalf miljoen mensen een petitie hebben getekend om het einde te veranderen van Game of Thrones. Deze serie, gebaseerd op de boeken van George R.R. Martin, is door de jaren heen uitgegroeid tot een cultureel fenomeen. Met dank aan het spektakel en de blote borsten, maar ook door de complexe personages en politieke intriges. Na acht seizoenen is het verhaal tot een conclusie gekomen. Veel kijkers hebben nogal sterke gevoelens over de manier waarop de schrijvers de verhaallijnen aan elkaar hebben geknoopt. Al het hele laatste seizoen klonk er gemor op sociale media en fora, maar na de uitzending van de slotaflevering kwam de collectieve verontwaardiging pas echt goed los, met de petitie als voorlopig hoogtepunt.

We leven in het tijdperk van binge watching. De postmodernisten die beweren dat de tijd van grote verhalen voorbij is, hebben waarschijnlijk nog nooit Netflix aangezet. Nerd culture is de nieuwe mainstream geworden en onze gulzigheid naar steeds nieuw vermaak wordt handig aangewakkerd door producenten die ons voeren met teasers en marketingstunts. Goedbeschouwd slaat het natuurlijk nergens op dat volwassen mensen zich zo druk maken over een fictief verhaal over draken en zombies, maar nu steeds langere spanningsbogen de norm worden, neemt ook de tijd toe die we besteden aan onze favoriete series, boeken en games, en daarmee onze betrokkenheid.

Kunst heeft in zekere zin het karakter van een transactie: in ruil voor onze spaarzame tijd en aandacht willen we continu bevredigd worden. Het model van bedrijven als Netflix en HBO is niet voor niets gebouwd op de illusie dat fans mede-eigenaren zijn van hun producties. Dat is goede business, maar ook een gevaarlijk spel. Want hoe hoger de verwachtingen, hoe groter de kans dat op z’n minst een deel van die kijkers ergens diep teleurgesteld raakt, en dat is het punt waarop fan-dom snel giftig kan worden. Je gal spuwen op Twitter is een ding, maar steeds vaker krijgen acteurs, schrijvers of regisseurs te maken met doodsbedreigingen van hardcore fans die vinden dat er geen recht wordt gedaan aan ‘hun’ verhalen.

Persoonlijk vind ik dat de schrijvers van Game of Thrones hun publiek niets verplicht zijn. Rondom fan-cultuur hangt het idee dat je als kijker ergens recht op hebt, maar de lol van kunst is juist dat het altijd een gok is wat je terugkrijgt voor je ‘investering’. Verhalen moeten ontregelen en kunnen ook waarde krijgen wanneer ze je iets geven dat je van te voren niet had verwacht of gewenst. Maar misschien is dat een naïeve gedachte. Misschien worden series over tien jaar wel algoritmisch geschreven, aangestuurd door crowdfundingcampagnes waarin de meerderheid bepaalt welke personages blijven leven en welke sterven. Al zullen die nieuwe verhalen van de toekomst dan waarschijnlijk ook weer hun eigen protestpetities krijgen, van de echte fans, de superfans, die precies kunnen uitleggen hoe het eigenlijk echt had moeten aflopen.