De stilte van Qiu Shihua

Museum Unter Tage in Bochum blijkt een ondergrondse bunker. Raamloos. Witte steriele ruimtes. Geen andere bezoekers. Stil. Grootse stilte. Mijn blik wordt vastgehouden door een onopvallend schilderij in de hoek. Helemaal wit. Zo lijkt het. Terwijl het schilderij helemaal wit is, lijkt het toch diepte te bezitten. Eenmaal voor het schilderij doet zich een waterige zon voor, een berg, een kronkelpaadje naar de berg toe. Allemaal in wit geschilderd. Het volgende moment is het beeld weg, zie ik alleen een wit vlak. Een landschap doemt op en verdwijnt weer. Het landschap is er en is er niet. Het schilderij is kalm, maar zeer levendig. Boem-boem, boem-boem, een pulserend hart. Dit schilderij schreeuwt niet om aandacht, maar hangt tevreden op zichzelf. Dit schilderij is prima op zijn gemak in dit museum met zijn imposante stilte. Dit schilderij voedt zich ermee. Ademt stilte in, ademt het weer uit.

Ik ben onder de indruk van deze stilte in het schilderij. Ik besef dat ik er altijd van onder de indruk ben geweest. Waarom ben ik dan gaan schrijven? Waarom heb ik dan de woorden gekozen? Het praten, het geluid? Misschien gebruik ik geluid om de stilte te laten horen, om de stilte te accentueren. Ja, woorden als korte klanken in het verder stille leven. Woorden schetsen hooguit een beeld in de verdere leegte. Zoals schrijven in het natte zand. Het staat er, totdat het verdwijnt om weer strand te worden. Terwijl we lezen richten wij ons op de zwarte tekentjes. Kijk naar het wit. Zoveel meer wit op de pagina.
Wij luisteren naar het praten alsof daarin besloten ligt wie wij zijn. Maar zo vaak valt er niks te zeggen. Zo vaak vervallen we in stilte. Ik heb het hier over een grotere stilte dan die van verborgen bedoelingen. De verborgen bedoeling die pretendeert dat de mens iets achterhoudt. Nee, dat zou te listig zijn. Hoe vaak zijn wij listige mensen? Nee, wij houden geen dingen voor elkaar achter. Wij zijn niet stil om een reden. Er is niet eerst praten en dan hetgeen wij achterhouden. Nee. Het is omgekeerd. Er is eerst niets, leegte, stilte en dan, heel af en toe, de zucht, de kleine borreling, de notie van een bewustzijn, van een vraag, van een antwoord zelfs. We denken vragend hardop en ergens onderweg valt ons geluid weer weg. De gedachte zakt weer in de stilte weg als de walvis onder water. Stilte. Glad water.

Het is de stilte waar we naar kunnen luisteren, naar kunnen kijken. Het is de bezielde milde stilte die wij zijn. Die overal om ons heen is en zoveel zegt over onszelf. De stilte van Qiu Shihua, die schilderijen laat pulseren door ze te voeden met stilte. De ode aan het leven wordt gebracht door de kunstenaar die de stilte toont. De kunstenaar die zo edelmoedig is om niet je aandacht te trekken via herrie, naar het ego van de kunstenaar. Hij die niet probeert het praten als beginsel neer te zetten, maar je zachtjes fluisterend laat merken dat wij allen van stilte gemaakt zijn. Geen onderscheid tussen jij of jij, allen stiltestof.