Beeldhouwen

Meestal ben ik in mijn schrijfworkshops terughoudend in het geven van algemene, universele tips. Je komt immers al snel in het territorium terecht van Amerikaanse zelfhulpboeken die je beloven dat ook jij -ja echt- die ene bestseller kunt schrijven, zolang je je maar houdt aan de achttien (of drie, of veertien) kenmerken van een succesformule. Toch is er wel een universele waarheid die volgens mij voor ieder schrijfproces geldt en die zo belangrijk is dat zij niet vaak genoeg kan worden herhaald:

Het echte schrijven begint pas bij het herschrijven.

Het idee van schrijven heeft iets romantisch. Er hangt de mythe omheen van de eenzame maar geniale auteur die, geraakt door hemelse inspiratie, in één ruk zijn meesterwerk uittypt. Het is een hardnekkig beeld, maar de dagelijkse praktijk heeft wat minder glamour.

Dit is hoe mijn dag er ongeveer uitziet: ik ga om negen uur ’s ochtends achter mijn computer zitten, en schrijf door tot ongeveer zes uur ’s avonds. Mijn schrijfsessie wordt regelmatig onderbroken door koffie zetten, lunchen, de was doen, of gedachteloos door Instagram scrollen (vooral dat laatste). Ik denk dat ik zo’n halfuur per dag in een optimale flow zit, waarin goede vondsten elkaar in rap tempo opvolgen en klinkende zinnen moeiteloos van mijn toetsenbord rollen. De overige achtenhalf uur is het gewoon zwoegen. Ik wil het geworstel rondom schrijven niet verheerlijken en schrijvers zijn al helemaal niet zielig, maar werken aan een boek is uiteindelijk niet heel veel anders dan het hebben van een ‘normale’ baan. De mythe van de geniale schrijver is helaas precies dat: een mythe. Maar door daar wel aan te willen voldoen, is de druk die sommige schrijvers zichzelf opleggen zo groot dat ze halverwege afhaken, of zelfs nooit beginnen.

Beginnende schrijvers verwachten vaak van zichzelf dat hun eerste versie al helemaal ‘af’ is, klaar voor de drukker. Zo werkt geen enkele kunstdiscipline, en schrijven al helemaal niet. Het schrijven van een eerste versie is niets meer dan het verzamelen van ruw materiaal, en uitzoeken wat je in godsnaam wil vertellen. Vergelijk het met beeldhouwen. Wanneer je net begint, ben je nog niet bezig het beeld zelf te maken, je bewerkt alleen het marmer.

Pas wanneer je afstand neemt tot je materiaal, er met anderen over praat en inhoudelijke keuzes gaat maken (het vertelperspectief veranderen, tekst schrappen, de stijl aanscherpen, noem maar op), ben je werkelijk bezig met een schrijfproces. Daarom kan het ook zo verlammend werken om je heel erg druk te maken over je eerste versie. In het beste geval zal ze nog altijd ruw zijn, een verzameling ideeën die samen nog geen groter geheel vormen. In het slechtste geval moet je volledig opnieuw beginnen. En dat is prima, want ook dat helpt om te bepalen waar je het echt over wil hebben.

Schrijven is geduld hebben, blijven beitelen en stukje bij beetje tot leven brengen wat er in je gedachten leeft. Daar hoef je geen genie voor te zijn, en al helemaal niet eenzaam.