Vragen stellen

Wanneer weet je of wat je maakt of doet kunst is? Als je het zelf zo noemt? Als anderen het zo noemen? Weet je het al tijdens het proces, of pas achteraf? Kan de tijd die verstrijkt het verschil maken tussen wat kunst mag zijn of blijft?

Ik had kipfilet gekocht. Drie kilo. Extra nattige kipfilet van een plofkip. Dat klatst het best. Thuis heb ik drie uur lang, met de vlakke hand, tegen die drie kilo kipfilet staan slaan. Kláts. Kláts. Kláts. Ik bleef slaan tot het vlees kneusde. Tot het teder werd. En toen het teder was, toen sloeg ik door. Ik sloeg door tot ik al het vocht uit de plofkip had geslagen. Tot het vlees taai was. Droge, taaie, schrijnende kipfilet. Ik weet niet of dat ethisch was. Of zinvol. Of het iets met de actualiteit van doen had. Of het iets zei over de wereld, ik had geen idee. Had er publiek bij moeten zijn?

Maurizio Cattelan had een massief gouden toilet in het Guggenheim gezet. Op het hoogtepunt van de tentoonstelling stond er een urenlange rij voor de wc, die door het publiek gebruikt kon worden. Maakt het materiaal het verschil tussen een gebruiksvoorwerp en een kunstvoorwerp? Was het legen van de ingewanden zelf ook kunst? Verandert de locatie iets aan de aard van de daad?

Heeft kunst een moraal? Zo ja, moet goede kunst dan een goede moraal hebben? Zo nee, mogen we dan genieten van het werk van Leni Riefenstahl? Kan je de kunst los zien van de maker? Kan je de kunst los zien van de intentie van de maker? Zo ja: waarom zou je als maker dan een intentie hebben? Andere vraag: kan je kunst maken zonder intentie? Of is dat nijverheid?

Ik denk aan de man die afgelopen maart met een rode Citroën de Antwerpse Meir op was geschoten. Hij reed op hoge snelheid door de winkelstraat, maar raakte niemand. De politie vond hem in zijn wagen aan de kade waar hij zijn roes uitsliep. In zijn kofferbak lagen steekwapens, een jerrycan benzine en een wapen zonder kogels. Was het een mislukte aanslag of een verkeerde afslag? Is een aanslag zonder slachtoffers een aanslag? Is een afslag met doden een terreurdaad? Verandert de intentie iets aan het wezen van de daad? Wat is het verschil tussen terrorisme en een misverstand? Zowel Karlheinz Stockhausen als Damien Hirst noemden de aanslagen op de Twin Towers een groots kunstwerk. Is er een verschil tussen kunst en terrorisme? Is dat verschil enkel intentie?

Je hoort weleens dat het in kunst gaat om het stellen van vragen, niet om het geven van antwoorden. Is dat zo?