Van veraf en dichtbij

Vanaf mijn schrijfplek aan tafel heb ik uitzicht op een Van Gogh. Nee, ik woon niet in de buurt van het Stedelijk Museum en ik heb geen Van Gogh aan de muur hangen. Los van het feit dat ik geen geld heb voor een Van Gogh, is mijn muur niet geschikt voor een schilderij. Het is een bakstenen muur, waar ik maar met moeite een gat in geboord krijg voor een fotolijstje.
Nee, ik kijk uit op een kast, waarin ik een catalogus van Van Gogh uitgestald heb staan. De catalogus is opengeslagen op een bladzijde met een schilderij van een landschap. Het schilderij heet Bergen bij Saint-Rémy en is gemaakt in 1889. Kenners van Van Gogh weten vast welk schilderij ik bedoel. Het origineel hangt in het Guggenheim in New York, zo lees ik.
Dit schilderij van de bergen bij Saint-Rémy is voor mij een minder bekend werk van Van Gogh en dat vind ik juist zo leuk. Omdat ik het niet ken, kijk ik beter. Ik wil het ontdekken. Wat heeft Van Gogh eigenlijk geschilderd en wat vind ik er eigenlijk van? Vind ik het mooi? Lelijk? Met andere woorden, wat doet het met mij? Maar er is ook een andere reden waarom de catalogus juist op die plek opengeslagen ligt. Het zijn de kleuren. Bovenin het zachtblauw van de lucht, beneden het groen en grijs van de rotspartijen en onderaan een wit vlak.
Van een afstand doet het schilderij Bergen bij Saint-Rémy me denken aan een lommerrijke plek in het Amsterdamse Bos, waar overigens geen bergen zijn. Ik vind het heel fijn om daar te zijn. Het is aan de rand van het water en aan de overkant staan bomen. Het is een plek om weg te dromen. Best gek dat de bergen van Saint-Rémy van een afstand lijken op een bomenrij in het Amsterdamse Bos. Het kan niet anders dan dat er een sfeer in het schilderij zit die me daaraan doet denken. Van dichtbij is het een heel ander schilderij. Nu zie ik een verzameling kronkelige lijnen, die samen de bergen en de bomenrand vormen. Als je goed kijkt, zou je er bijna fantasiefiguren in kunnen herkennen. Zoals je ook in wolken figuren kunt herkennen. Van dichtbij ontdek ik ineens dat er aan de onderkant een strand ligt, wat heel goed zou kunnen, aangezien Saint-Rémy aan de Franse kust ligt. Dat had ik van een afstand niet gezien.
Dat is nou zo bijzonder aan dit schilderij. Het heeft een sfeer dichtbij en een sfeer op afstand. De sfeer dichtbij is meer van verbazing en ontdekking: wat zie ik nou? De sfeer van een afstand biedt meer de gelegenheid om weg te dromen, te associëren, te verbeelden.