Uit mijn hoofd groeit een lichaam

Gemiddeld staan mensen 28,63 seconden voor een schilderij. Ik stap het Stedelijk Museum binnen en geef mezelf de opdracht zo lang mogelijk te kijken.

Op afstand zie ik een wit rechthoekig doek met daarop een verticaal zwart balkje en een horizontale rode. De balkjes zijn gelijk in lengte en verschillen in dikte. De zwarte overlapt de rode. Het is een kruispunt dat asymmetrisch op het doek staat, rechts van het midden. De rest van het doek is wit en rondom betimmerd met blanke latjes.

Ik ervaar het als een evenwichtig geometrisch geheel, waarin de kleuren dieprood en intens zwart in de juiste verhouding tot elkaar staan. Het is de asymmetrische plaatsing op het doek die zorgt voor spanning. Er is een potentie van beweging. Dit komt niet door zichtbare diagonalen, maar door de onzichtbare die ontstaan in mijn verbeelding door de plaatsing van het kruis. Het is een structuur achter de zichtbare vormen. En dan heb je nog de zwarte balk die als het ware elk moment zou kunnen omvallen. Wat op het eerste oog een totaal van evenwichtige rust leek, blijkt inmiddels een dynamische geheel vol potentie van beweging.

En dan is er nog het aantrekkelijke wit dat dichterbij niet egaal wit blijkt. Het is een wit dat is opgebouwd uit een structuur van draaiingen en kleine opeenhopingen van verf. Lichtval zorgt voor kleine schaduweffecten en de witte verf krijgt soms een lichtgrijze kleur. Dan zie ik dat de lijnen van de balken niet strak zijn. De rode balk sluit in de hoekjes niet helemaal aan op de zwarte balk. De vormen blijken onvolkomenheden te bevatten. De soms bibberende en uitschietende hand van de schilder is zichtbaar op het doek. Er zit leven in het schilderij. Het is een bevroren leven. De geometrie maakt ruimte voor vlees en bloed. Uit mijn hoofd groeit een lichaam. En dan zie ik dat de rode horizontaal samenvalt met de hoogte van de horizon van een gemiddeld geschilderd landschap. En het doek hangt ook nog eens zo dat dit samenvalt met mijn ooghoogte.

En dan sluipt de diepte het schilderij in. De zwarte lijn doorbreekt de rode. Ik zie een overlapping die diepte suggereert. De derde dimensie dient zich aan. Door het kleurcontrast zie ik de zwarte rechtopstaande lijn nu als een object met te veel tegenlicht. Ik zie een tot de essentie teruggebrachte afbeelding van een landschap met een boom voor een rood gloeiende horizon. Laat ik me meeslepen door de plaatsing van de rode balk, de blankhouten rand en mijn associaties? Het mooie beeld van strakke evenwichtige geometrie is tot leven gekomen. Uit mijn hoofd groeide een lichaam.

Plots komt een witte vrouw met felrode lippen de zaal in lopen. Alleen het zwarte balkje ontbreekt. Zij blijft even staan, dekt het schilderij af en loopt verder. Het doek verschijnt weer en de vormen en het bevroren leven dringen zich nu nog sterker aan mij op.