Kunst ten tijde van

Wij zitten binnen. Wij die verstandig, onverstandig, avontuurlijk en nieuwsgierig, bang, verliefd, eenzaam, geërgerd en vol levenslust zijn. We zoeken naar balans tussen het beste en het haalbare en wennen langzaam aan een grote abstracte dreiging. Ergens blijft een grote dreiging altijd abstract. De mens is ervoor gemaakt te overleven in de jungle van het dagelijks bestaan. Daarom kan ons brein redelijk adequaat reageren op een acute dreiging. Maar om de mogelijke impact van een abstracte dreiging te zien en daar dan ook nog naar te handelen, terwijl onze huidige omstandigheden als gevolg daarvan voornamelijk lijken te verslechteren, daar zijn we niet voor gemaakt. Toch proberen we binnen te zitten. We passen onze levens aan en kijken welke rol ons past in deze nieuwe situatie.

Zo ongeveer iedereen die werkzaam is in de kunsten, is zzp’er. Ik zag dan ook veel collega’s direct in de problemen komen, omdat opdrachten wegvielen en de meesten van ons zich niet de luxe van een buffer kunnen permitteren. Maar uit diezelfde hoek kwam meteen een golf aan initiatieven op gang om het leven in quarantaine leuker of dragelijker te maken, en om anderen die ook in de problemen kwamen te helpen. Een dichter organiseerde een boekverslagwedstrijd, een muzikant riep op tot een supermarktuurtje voor kwetsbaren en overal boden mensen online workshops aan.

Er is kunstenaars weleens verweten losgezongen te zijn van de maatschappij, maar wat ik op mijn virtuele muur zie staan en wat mijn inbox binnenstroomt, getuigt van grote betrokkenheid. Op afstand leren wij je dansen, schilderen, schrijven. Schrijvers trekken zich terug en vullen het vacuüm met verhalen zodat de mensen niet zonder komen te zitten. We slingeren onze voorstellingen online en bieden ons aan om op je kinderen te passen of je bloemkolen te oogsten. De maatschappij zoekt troost en afleiding en veel kunstenaars, ook zij die zich gewoonlijk meer richten op ontregelen, voldoen aan deze vraag.

We weten niet hoe lang deze situatie nog gaat duren, maar zelfs als het bij een paar weken blijft, is de huidige situatie zwaar. Zeker voor mensen die alleen zijn of tot de risicogroep behoren, maar ook voor hen die ineens met drie kinderen thuiszitten en de boel enigszins in goede banen proberen te leiden. Laat ons voorzichtig zijn zonder ons over te leveren aan angst en laat ons actief lucht en speelsheid in het leven pompen. Want deze pandemie wijst ons niet alleen op hoe grandioos afhankelijk we zijn van onderbetaalde beroepsgroepen die broodnodig werk doen (laat ons dit niet vergeten en beter belonen). Maar herinnert ons ook aan het belang van kunst. Het is belangrijk dat we kijken naar wat de maatschappij praktisch nodig heeft en bijdragen waar mogelijk. Het is minstens zo belangrijk om te voelen waar de maatschappij emotioneel behoefte aan heeft. En daaraan te voldoen. Laat ons als (buiten)kunstenaars ook die rol pakken. Juist nu we binnen zitten.