Het spel anders spelen

Mijn zoon speelt graag Fortnite, zoals veel van zijn generatiegenoten. Een mooi vormgegeven spel, waarbij – voor degenen die het niet kennen – gamers met elkaar vechten in een gebied dat steeds kleiner wordt; een storm richt grote schade aan als je buiten ’the circle’ komt. Gezeten achter mijn keukenraam, opgesloten in huis, ervaar ik de real life Fortnite game waarin we allemaal terechtgekomen zijn: de cirkel wordt steeds kleiner, de storm (Covid-19) komt steeds dichterbij. We lijden allemaal schade: wie wordt ziek, wie sterft, wie overleeft?

Zijn er real life ook winnaars? Hoopgevend is de nieuwe visie op zorgmedewerkers, wetenschappers en schoonmakers: zij worden eindelijk erkend als cruciale beroepen. Financieel is het klip en klaar: de flitshandelaren, die profiteren van een schommelende markt, maken enorme winsten. Ondernemers, klein en groot, is compensatie in het vooruitzicht gesteld. Zelfs de politici, die het laatste jaar onder zwaar vuur lagen, lijken de juiste koers te hebben gekozen, waarin zij vertrouwen in burgers verkiezen boven repressie en controle.

Maar de kunsten? Hoe gaan met name de podiumkunsten, zwaar beschadigd door de storm, zich weer oprichten na juni 2020 (of nog later!)? Wat gebeurt er met alle voorstellingen die nu zijn afgelast? Worden ze uitgesteld? Of moeten we die grote lading creativiteit als verloren beschouwen? En wat zijn alle nieuwe ideeën nog waard die net, met enorme collectieve inspanning en passie, voor de nieuwe vierjarenplannen zijn opgesteld? Wie droomt er nog van een voorstelling over klimaatverandering als een pandemie alle empathische ruimte in onze hersens en harten opeist?

Een geslaagde theaterervaring schijnt licht op wat het leven de moeite waard maakt. Theater veroorzaakt een ‘wow-effect’ als het in staat is mentale en fysieke opschudding te veroorzaken. Kunst, hoe weinig cruciaal ook als het gaat om genezen en schoonmaken, leert ons om te gaan met de hysterie en angst die chaos veroorzaakt. En in deze tijd misschien nog wel belangrijker: de kunsten tonen ons dat je zelf in de hand hebt hoe je het lot aanvaardt.

Als alle vierjarenplannen zijn herschreven, mogen we theater verwachten dat reflecteert en reageert op de diepere betekenis van wat ons is overkomen. Bewerkingen van Oedipus, over de koning die de pest moet beteugelen om erachter te komen dat het lot genadeloos is. Komedies die onze hamsterwoede op de hak nemen. Aanbod dat geleden smart bezingt in ‘Covid, de musical’. Digitale performances die doelbewust ons gevoel van veiligheid hacken, gemaakt door jonge makers die nu, om af te kunnen studeren, gigantische technologische ontwikkelingsstappen moeten zetten.

Een Victory Royale zal de kunstensector niet behalen. Eerder nog zal zij de mogelijkheid voorspiegelen om het spel anders te spelen. Juist die vaardigheid maakt van de kunsten de belangrijkste handlanger van de vrije, democratische samenleving.

In deze tijd van thuisscholing deel ik mijn werkkamer met mijn zoon. Zijn oog valt op het begin van de column. ‘Zeg er wel even bij dat ik er heel goed in ben!’ Bij deze.