In de toekomst

Begrijp me niet verkeerd. Het is interessant, wat we allemaal bedenken. Het is leuk om een film te zien waarin auto’s kunnen vliegen, computers verliefd op je worden, robots niet meer van echte mensen zijn te onderscheiden, een menselijk brein kan worden geüpload in een supercomputer, mensen worden gekloond voor het gebruik van orgaandonoren, we onszelf verkleinen als oplossing voor overbevolking, we nieuwe sterrenstelsels koloniseren, door de tijd reizen.

De toekomstperspectieven die film en literatuur ons schenken zijn soms gruwelijk en soms utopisch. Ze laten ons zien waar we naar verlangen en wat we vrezen, wat we moeten inleveren en wat we daarvoor terugkrijgen. Zo gaan film en literatuur op verkenningstocht in alle werelden die we ons maar kunnen voorstellen, en wetenschap en technologie zetten elke dag weer een stapje richting de wereld die het uiteindelijk gaat worden.

Welkom in het Antropoceen! Wij maken het hier lekker wat graadjes warmer. Als we spijt hebben van de dieren die zijn uitgestorven, klonen we ze met vrijgekomen DNA uit de gesmolten permafrost (of uit het bloed van muggen in barnsteen, of van de gevederde lijkjes op de wieken van windmolens, of uit de schimmel op oude sciencefictionboeken die we niet meer lezen, hoe onwaarschijnlijk ook; we vinden er wel iets op). Wij creëren een betere versie van alle dieren! Wij gaan zoveel in ons eigen DNA ingrijpen dat we ziekte- en ouderdomsbestendig worden. Als het leven zo perfect, onaantastbaar en eeuwig is dat we er niet meer van kunnen genieten, simuleren we in een virtuele dimensie wel wat ongevaarlijke narigheid zodat we het onderscheid tussen geluk en ongeluk nog kunnen maken. Zodat we niet vergeten wat geluk eigenlijk betekent, omdat de dingen hun betekenis krijgen aan de hand van verschil en tegengestelden.

Begrijp me niet verkeerd. Het is interessant, wat we allemaal bedenken, maar misschien kunnen we die mooie plannen helemaal niet waarmaken. Ergens houdt het op. Nietwaar? Dat er op een dag een handvol mensen op de maan woont, is nog enigszins voor te stellen. Maar je brein uploaden? Onsterfelijk worden? Zijn we niet een beetje té onder de indruk van onze eigen slimheid? De wereld is toch eindeloos ingewikkeld? Als we ons eigen vermogen hebben uitgeput om de werkelijkheid tot de kleinste deeltjes te ontleden, zetten we computers in. Als die niet meer in de hand te houden zijn, verwoesten ze de mensheid (in de gedaante van een gespierde cyborg met een Duits accent).

Gelukkig hebben we nog geen idee hoe het straks zal gaan, en gelukkig hebben we er honderden. Zo eindeloos ingewikkeld als de wereld is, zo eindeloos veel kanten kan het opgaan in de toekomst. Daar kunnen wij alvast heerlijk over fantaseren.