Je geest naar buiten laten

Sommige mensen houden er bijzondere hobby’s op na, sommige dieren minstens zulke bijzondere. Zo ben ik hondenoppas rond de Middellandse Zee. En kun je één van mijn harige oogappels niet gelukkiger maken dan door uren achtereen enorme keien voor hem in zee te werpen, die hij opduikt en knarsetandend weer uitspuugt op het kiezelstrand. Het kei-werpen en de klim van honderd treden naar het huis op de berg maakten afgelopen lente niet alleen mijn ledematen los, maar vooral ook mijn hoofd.

Tijdens het wandelen door de eindeloze tunnel naar het hondenstrand komen na een paar dagen liedjes naar boven, die ik luisterde toen ik een jaar of zeventien was en nog altijd van A tot Z uit mijn hoofd blijk te kennen. (Iets soortgelijks gebeurde toen ik zelf nog een hond had en tijdens het repetitieve lopen nieuwe melodietjes in plaats van woorden in mijn brein opborrelden.) Mijn stem galmt lekker tegen de rotswand, waarlangs straaltjes koel bergwater ruim 25 jaar lijken weg te spoelen, alsof het niet meer is dan een onbeduidend laagje gruis.
Waarom komen die liedjes juist op deze plek en dit moment bovendrijven?

De maanden voor mijn Dog-Getaway was ik vooral bezig geweest geluid te mijden. Na tien jaar wonen, werken, wel & wee, had de wooncrisis me uit de stad verbannen richting een dorp anderhalf uur verderop. Pal tegenover de enige dorpskroeg, die me dikwijls wakker houdt totdat de wekker alweer gaat om naar Amsterdam af te reizen.

Tijdens een Tao-Qi-Gongsessie in de duinen, met m’n rug tegen warm boomschors gezakt, wordt verteld hoe het tússen de geluiden – van vogels, de wind (bierbrullen) – altijd stil is: ‘In het midden van het midden van het midden is het stil.’

Deze bezwering loslaten op de stations en in de treinen, waar ik me minstens vijf dagen per week ophoud, valt nog niet mee. Na een dag kunsteducatie geven aan groepen kinderen zit ik meestal op het ‘strafbankje’ op het rustiger balkon de rit uit, om de onophoudelijke stroom beelden en geluiden te ontlopen. (Aan het fenomeen ‘stiltecoupé’ zou ik met gemak een aparte column kunnen wijden.) Tot ik in een overvolle trein Purcells opera opzet, waarin Aeneas vanwege een storm op zee op Dido’s eiland strandt.
Voor het geluid van de zee mag je me ’s nachts wakker maken: het geeft meer rust dan de slaap. Stilte hoorde ik ergens gedefinieerd worden als de afwezigheid van door mensen geproduceerde geluiden. Misschien is klassieke muziek de uitzondering die deze regel bevestigt. Tegen de tijd van de sterfscène heb ook ik mijn eindstation bereikt, en lijk ik lichtjaren verwijderd van de logistieke machine waarin ik tot radertje verworden leek.

Tijdens de live uitvoering met Dame Sarah Connolly worden in de serene setting van het Concertgebouw gekke sjaaltjes, zonnebrillen en kleurige paraplu’s ten tonele gevoerd: Kedeng Kedeng. Pas als ik tijdens de slotaria When I am Laid in Earth m’n ogen sluit, krijg ik weer toegang tot de stilte tussen de geluiden; het tijd- en gewichtloos baden in klanken.
Na afloop, in een overvolle tram – nog voor even meer oor dan forens – realiseer ik me dat de ruimtes van stilte tussen de geluiden, tussen wel & wee, toegankelijker worden, naarmate je ouder wordt.
Als kind mocht ik soms mee naar een klassiek concert. Dan was het grootste dilemma van die zondag, of ik een uur verveling over had voor de gele cake die je in de pauze kreeg. Ik klom liever met de hond op de hunebedstenen in onze bostuin, vervelen deed ik me daar nooit.

Laatst noemde een kind me ‘de juf met de stenen’ – die ik net als de hond aan de Middellandse Zee, van overal met me meesleep en de leerlingen met gesloten ogen laat voelen, terwijl ik een Ocean Drum laat horen en ze zeesterren laat ruiken. Na het ontwerpen van een droomeiland evalueert een leerling: ‘Creatieve vakken vind ik het leukst, omdat je niet preciés hoeft te zijn; je laat je geest naar buiten.’
Misschien was dat wat er in die bergtunnel langs de Middellandse Zee gebeurde: naast de hond liet ik ook mijn eigen geest uit.