Hoe poëzie kan helpen

Tjitske Jansen
14 december 2018
Ze zeggen dat ik een dichter ben, maar eigenlijk ben ik dat al een tijdje niet meer. De huurprijs van mijn woonruimte is namelijk allang niet meer wat ze ooit was. En ook mijn zorgkosten zijn verdriedubbeld. De ‘strategie’ waar ik in de jaren negentig mee begon: zo goedkoop mogelijk leven om zoveel mogelijk tijd te hebben, is niet bestand gebleken tegen de dictatuur van het neoliberalisme. Het mag niet. Het is niet de bedoeling. Goedkoop leven is alleen nog weggelegd voor mensen die geld hebben; die een huis kunnen kopen zonder dat het ze iets kost. Voor mijn poëzie is dit funest. Want die heeft tijd nodig. Veel.

Het goede nieuws is dat ik het mij vooralsnog kan veroorloven mijn tijd te verkopen voor werk dat ik graag doe. Ik cross het hele land door voor het geven van optredens en workshops op middelbare scholen. Eén van de gedichten die ik steevast bij me heb, is van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska. Het schrijven van een cv. Het begint zo:

Wat moet je doen?/ Je moet een aanvraag indienen/ en bij die aanvraag een cv insluiten./ Ongeacht de lengte van het leven/ moet het cv kort zijn.// Bondigheid en selectie zijn verplicht./ Vervang het landschap door adressen/ en wankele herinneringen door vaste data.// Van alle liefdes volstaat de echtelijke/ en van de kinderen alleen die welke geboren zijn.

Ik laat de 15-, 16-, 17-jarigen weten dat dit gedicht een belangrijke inspiratiebron was bij het maken van mijn tweede bundel “Koerikoeloem”. Dat het normaal in een cv om feiten gaat. Niet om de momenten waarop je overstroomde van geluk en verbazing, of waarop verdriet te groot leek om in je lichaam te passen. Niet om de mensen, dieren, kunstwerken, landschappen, steden en gebeurtenissen in jouw leven die er voor jou het meest toe doen. Ik vertel ze dat ik een cv wilde schrijven waarin het juist wél daarom ging. Waarin het ging om wie ik was en ben.

‘Maar dat willen werkgevers toch helemaal niet weten?’ vroeg een meisje op een school in Hilversum. ‘Ik denk dat je gelijk hebt’, zeg ik. ‘En hoe vind je dat? Wil je werken voor zo’n werkgever? Zie je het zitten een leven te gaan leven waarin je het grootste deel van je tijd geeft aan iemand die helemaal niet is geïnteresseerd in wie je bent?’ Een enkeling zie ik in gedachten antwoord geven: ‘Nee! En ik ga dat niet doen ook!’ Een groter aantal lijkt zich licht wanhopig af te vragen: ‘Heb ik een keuze dan?’

‘Jullie zullen het niet altijd voor het kiezen hebben’, zeg ik. ‘Datzelfde geldt voor mij. We zijn allemaal aangepaster dan goed voor ons is, aangepaster ook dan we zelf in de gaten hebben. Maar waar je wél voor kunt kiezen: in omgevingen waarin wie jij bent er zogenaamd niet toe doet, onthouden dat dit er wél toe doet. Er iets tegenoverstellen.’ Poëzie kan hierbij helpen.
Tjitske Jansen
Tjitske Jansen is dichter en schrijver.



Meer over Tjitske Jansen?
Kijk op:
http://tjitskejansen.nl/

eerlijk DELEN

14 december 2018